Opiekun zwierząt domowych 516403

• Cat-sitter.
• Dog-sitter.
• Dog-walker.
• Opiekun zwierząt towarzyszących.
• Pet-sitter.

W Międzynarodowym Standardzie Klasyfikacji Zawodów ISCO-08 odpowiada grupie:

• 5164 Pet groomers and animals care workers.

Według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD 2007):

• Sekcja S – Pozostała działalność usługowa.

Notka metodologiczna

Opis informacji o zawodzie opracowano na podstawie:

• analizy źródeł (akty prawne, klasyfikacje krajowe, międzynarodowe) oraz źródeł internetowych,
• analizy opisu zawodu zamieszczonego w wyszukiwarce opisów zawodów na Wortalu Publicznych Służb Zatrudnienia,
• badań ankietowych prowadzonych w projekcie INFODORADCA+ w październiku 2018 r.,
• zebranych opinii od recenzentów, członków panelu ewaluacyjnego oraz zespołu ds. walidacji i jakości informacji o zawodach.

Autorzy i eksperci opiniujący

Zespół Ekspercki:

• Monika Drymajło – Łapa w Dłoń – Centrum Szkoleń Zoologicznych, Przemyśl.
• Maria Kowalczyk – Ekspert niezależny, Warszawa.
• Patrycja Myszka – Centralny Instytut Ochrony Pracy – PIB, Warszawa.

Zespół ds. walidacji i jakości informacji o zawodzie:

• Łukasz Baka – Centralny Instytut Ochrony Pracy – PIB, Warszawa.
• Maria Konarska – Centralny Instytut Ochrony Pracy – PIB, Warszawa.
• Małgorzata Przybyszewska – Centralny Instytut Ochrony Pracy – PIB, Warszawa.
• Agnieszka Szczechura – Centralny Instytut Ochrony Pracy – PIB, Warszawa.
• Krzysztof Symela – Instytut Technologii Eksploatacji – PIB, Radom.
• Ireneusz Woźniak – Instytut Technologii Eksploatacji – PIB, Radom.

Recenzenci:

• Karolina Koszela – Zespół Szkół Techniczno-Weterynaryjnych w Trzcianie.
• Justyna Warzecha – Picky Paw Justyna Warzecha, Kraków.

Panel ewaluacyjny – przedstawiciele partnerów społecznych:

• Magdalena Łuczyńska – Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie.
• Izabela Pyszkowska – Poradnia Doradztwa Zawodowego i Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej w Elblągu.

Data (rok) opracowania opisu informacji o zawodzie: 2018 r.

Opiekun zwierząt domowych zajmuje się zwierzętami, towarzysząc im w czasie nieobecności ich właścicieli.

Opis pracy

Opiekun zwierząt domowych sprawuje kompleksową opiekę nad psami, kotami i innymi zwierzętami towarzyszącymi najczęściej podczas nieobecności właścicieli zwierząt w ich domach, ale także podczas spacerów i wizyt w gabinetach groomerskich ⁵ i weterynaryjnych. Może sprawować opiekę nad zwierzętami w hotelach i pensjonatach dla zwierząt oraz w schroniskach czy fundacjach zapewniających opiekę zwierzętom.

Opiekun zwierząt domowych rozpoznaje potrzeby zwierząt i analizuje ich zachowania. Nawiązuje kontakt ze zwierzętami i dobiera odpowiednie metody szkolenia do danego podopiecznego. Zna różne sposoby zabawy ze zwierzętami i zapewnia zwierzęciu dobre warunki w domu klienta, hotelu itp. Opiekun rozpoznaje zachowania zwierząt mogące świadczyć o chorobie i w przypadku zaistnienia takiej potrzeby kontaktuje się z weterynarzem.

Działania podejmowane przez opiekuna powinny mieć na celu dobro zwierzęcia, którym się zajmuje.

Sposoby wykonywania pracy

Opiekun zwierząt domowych w zależności od rodzaju wykonywanej pracy oraz kwalifikacji wykonuje pracę polegającą m.in. na:

• wyprowadzaniu zwierząt na spacery,
• prawidłowym żywieniu zwierząt zgodnie z ich potrzebami i zaleceniami właścicieli,
• zapewnianiu stałego dostępu do świeżej wody,
• pielęgnowaniu zwierząt z uwzględnieniem ich gatunku, rasy, wieku i potrzeb,
• prawidłowej socjalizacji ⁸ zwierząt,
• pozytywnym (bez przemocy) szkoleniu zwierząt,
• zabawie zgodnej z możliwościami i potrzebami zwierząt,
• monitorowaniu stanu zdrowia i zachowań mogących świadczyć o rozpoczynającym się stanie chorobowym oraz reagowaniu w przypadku wystąpienia objawów chorobowych,
• redukowaniu stresu podczas rozłąki z właścicielami,
• usuwaniu nieczystości,
• nawiązywaniu kontaktów z klientami,
• przekazywaniu na bieżąco informacji dotyczących podopiecznego.

Więcej szczegółowych informacji znajduje się w sekcjach: 3.1. Zadania zawodowe oraz 3.2 i 3.3. Kompetencje zawodowe.

Warunki pracy

Miejscem pracy opiekuna zwierząt domowych mogą być:

• dom właściciela zwierząt,
• dom opiekuna zwierząt domowych,
• hotel i pensjonat dla zwierząt,
• pomieszczenia schronisk i fundacji.

Pomieszczenia, gdzie wykonywana jest praca, posiadają zazwyczaj oświetlenie dzienne i sztuczne oraz instalacje klimatyzacyjne (lub wentylacyjne). Pracę opiekun zwierząt domowych wykonuje także na wolnym powietrzu. Podczas pracy na zewnątrz powinien być przygotowany na zmieniające się warunki pogodowe. Praca wykonywana jest głównie w ruchu, ale także w pozycji siedzącej – jest to uzależnione od gatunku zwierzęcia.

Więcej informacji znajduje się w sekcji: 4.1. Możliwości podjęcia pracy w zawodzie.

Wykorzystywane maszyny i narzędzia pracy

Opiekun zwierząt domowych w działalności zawodowej wykorzystuje:

• szelki, obroże, smycze i linki różnej długości w zależności od rasy i gatunku zwierząt,
• legowiska,
• miski na karmy i wodę,
• narzędzia szkoleniowe, np. kliker ⁶, gwizdek,
• preparaty antystresowe, np. uspokajające feromony syntetyczne,
• zabawki interaktywne ⁹ pozwalające na zniwelowanie nudy i zredukowanie stresu,
• łopatki i woreczki/pojemniki do zbierania odchodów.

Organizacja pracy

Opiekun zwierząt domowych ma najczęściej nienormowany czas pracy i w zależności od potrzeb rynkowych i formy zatrudnienia może pracować w różnych godzinach. Konieczne jest także zorganizowanie obowiązków w zgodzie z wymaganiami i rytuałami zwierząt. Opiekun obcuje nie tylko ze zwierzętami, ale także z ludźmi. Plan pracy najczęściej organizuje sam, planuje, umawia klientów zgodnie ze swoimi i ich możliwościami. Z właścicielami zwierząt najczęściej porozumiewa się w sposób ustny, część informacji może zostać wymieniona w sposób pisemny, np. wiadomość e-mail, SMS.

Zagrożenia mające wpływ na bezpieczeństwo pracy człowieka

Opiekun zwierząt domowych jest narażony na:

• agresję wynikającą z lęku, bólu, chęci obrony terytorium czy rozdrażnienia zwierzęcia,
• agresję ze strony innych zwierząt niebędących pod pieczą opiekuna zwierząt, ale mogących zaatakować, np. w czasie spaceru z podopiecznym (dotyczy to zwierząt przemieszczających się bez opieki lub psów bezdomnych),
• pogryzienia,
• podrapania,
• zoonozy ¹⁰.

Wymagania psychofizyczne

Dla pracownika wykonującego zawód opiekun zwierząt domowych ważne są:

w kategorii wymagań fizycznych

• ogólna wydolność fizyczna,
• sprawność narządu wzroku,
• sprawność narządu słuchu,
• sprawność zmysłu dotyku;

w kategorii sprawności sensomotorycznych

• szybki refleks,
• ostrość wzroku,
• spostrzegawczość,
• ostrość słuchu,
• koordynacja wzrokowo-słuchowa,
• czucie dotykowe;

w kategorii sprawności i zdolności

• zdolność koncentracji uwagi,
• podzielność uwagi,
• dobra pamięć,
• rozumowanie logiczne,
• zdolność podejmowania szybkich i trafnych decyzji;

w kategorii cech osobowościowych

• samodzielność,
• samokontrola,
• komunikatywność,
• wytrwałość i cierpliwość,
• odwaga,
• elastyczność i otwartość na zmiany,
• empatia,
• zamiłowanie do zwierząt domowych,
• odporność emocjonalna,
• ciekawość poznawcza,
• odpowiedzialność.

Więcej informacji znajduje się w sekcjach: 3.4. Kompetencje społeczne; 3.5.Profil kompetencji kluczowych dla zawodu.

Wymagania zdrowotne

Praca opiekuna dzikich zwierząt pod względem wydatku energetycznego należy do prac średnio ciężkich. W zawodzie niezbędny jest sprawny zmysł słuchu i dotyku. Przeciwwskazania do wykonywania pracy w tym zawodzie to m.in.:

• wady wzroku w stopniu uniemożliwiającym korekcję za pomocą okularów,
• dysfunkcje kończyn górnych w zakresie precyzyjnego chwytania, sięgania, przenoszenia,
• alergie i fobie zwierzęce.

Więcej informacji znajduje się w sekcji:4.4. Możliwości zatrudnienia osób niepełnosprawnych w zawodzie.

Wykształcenie niezbędne do podjęcia pracy w zawodzie

Obecnie (2018 r.) nie ma wymogu formalnego wykształcenia niezbędnego do pracy w zawodzie opiekun zwierząt domowych, ale zarówno przez właścicieli zwierząt, jak i potencjalnych pracodawców zatrudniających opiekunów zwierząt np. w hotelach, preferowane jest wykształcenie średnie z ukończonym kursem zawodowym opiekuna zwierząt domowych lub nawet wyższe związane z opieką nad zwierzętami (kierunek biologia, zootechnika, behawiorystyka zwierząt etc.).

Tytuły zawodowe, kwalifikacje i uprawnienia niezbędne/preferowane do podjęcia pracy w zawodzie

Opiekun zwierząt domowych powinien ukończyć kurs umożliwiający zdobycie kwalifikacji zawodowych oraz ciągle poszerzać kompetencje na kursach dokształcających z pielęgnacji i behawioru ¹ zwierząt.

Dodatkowym atutem przy zatrudnieniu może być:

• dyplom potwierdzający kwalifikacje wyodrębnione w zawodzie pokrewnym technik weterynarii: RL.10 Prowadzenie chowu i inseminacji zwierząt i RL.11 Wykonywanie czynności pomocniczych z zakresu usług weterynaryjnych oraz kontroli nadzoru weterynaryjnego, wydawane po ukończeniu kwalifikacyjnych kursów zawodowych (dla dorosłych) i zdaniu egzaminów organizowanych przez Okręgowe Komisje Egzaminacyjne,
• certyfikat poświadczający znajomość języka angielskiego na poziomie co najmniej średniozaawansowanym (np. B2) lub innych języków.

Więcej informacji znajduje się w sekcji: 4.2. Instytucje oferujące kształcenie, szkolenie i/lub potwierdzanie kompetencji w ramach zawodu.

Możliwości rozwoju zawodowego i awansu

Opiekun zwierząt domowych nie ma określonej ścieżki awansu. W przypadku dalszego dokształcania ma możliwość poszerzania kwalifikacji o nowe uprawnienia, pozwalające na zdobycie tytułów takich, jak: treser psów, fryzjer zwierząt, zoopsycholog.

Opiekun zwierząt domowych, po zdaniu egzaminu maturalnego, może rozwijać się i uzyskać dyplom licencjata lub/i inżyniera, a następnie magistra studiując np. na kierunkach:

• biologia,
• stosowana psychologia zwierząt,
• zootechnika,
• zwierzęta w rekreacji, edukacji i terapii.

Może także ukończyć studia na kierunku weterynaria i uzyskać tytuł lekarza weterynarii.

Rozwijanie się w zakresie języków (np. języka angielskiego) umożliwia kontakt ze zwierzętami, których właściciele są obcojęzyczni. Dzięki temu opiekun ma dostęp do większej liczby klientów, szczególnie w dużych miastach.

Możliwości potwierdzania kompetencji

Aby uzyskać potwierdzenie kompetencji w zawodzie opiekun zwierząt domowych warto jest ukończyć kurs opiekuna zwierząt domowych lub petsittera ⁷.

Osoba pracująca w tym zawodzie może potwierdzić w zawodzie pokrewnym technik weterynarii dwie kwalifikacje: RL.10 Prowadzenie chowu i inseminacji zwierząt i RL.11 Wykonywanie czynności pomocniczych z zakresu usług weterynaryjnych oraz kontroli nadzoru weterynaryjnego.

Osoba na tym stanowisku może potwierdzić znajomość języka angielskiego lub innych języków zdobywając certyfikaty, np. Certyfikat KET – Key English Test (poziom A2).

Opiekun może studiować, by uzyskać potwierdzenie kompetencji w postaci tytułu licencjata i/lub inżyniera, a następnie magistra na kierunkach związanych ze zwierzętami, takich jak zootechnika lub ukończyć kierunek weterynaria i uzyskać tytuł lekarza weterynarii.

Więcej informacji można uzyskać w Bazie Usług Rozwojowych https://uslugirozwojowe.parp.gov.pl oraz Zintegrowanym Rejestrze Kwalifikacji https://rejestr.kwalifikacje.gov.pl

Osoba zatrudniona w zawodzie opiekun zwierząt domowych może rozszerzać swoje kompetencje zawodowe w zawodach pokrewnych:

Pracownik w zawodzie opiekun zwierząt domowych wykonuje różnorodne zadania, do których należą w szczególności:

• Z1 Pielęgnowanie zwierząt domowych z uwzględnieniem ich potrzeb oraz wymagań gatunkowych, rasowych i wiekowych.
• Z2 Rozróżnianie i interpretowanie zachowań zwierząt oraz komunikowanie się z podopiecznymi.
• Z3 Wykonywanie czynności związanych z zaspokajaniem potrzeb fizjologicznych i behawioralnych zwierząt.
• Z4 Komunikowanie się z właścicielami zwierząt, współpracownikami oraz organizacjami działającymi na rzecz zwierząt.

Kompetencja zawodowa Kz1: Pielęgnowanie zwierząt domowych obejmuje zestaw zadań zawodowych Z1, Z2, Z3, do realizacji których wymagane są odpowiednie zbiory wiedzy i umiejętności.

Kompetencja zawodowa Kz2: Porozumiewanie się z innymi osobami odpowiedzialnymi za zwierzęta obejmuje zadanie zawodowe Z4, do realizacji którego są wymagane odpowiednie zbiory wiedzy i umiejętności.

Pracownik w zawodzie opiekun zwierząt domowych powinien posiadać kompetencje społeczne niezbędne do prawidłowego i skutecznego wykonywania zadań zawodowych.

W szczególności pracownik jest gotów do:

• Ponoszenia odpowiedzialności za bezpieczeństwo powierzonych mu zwierząt.
• Sprawowania skutecznej opieki nad zwierzętami.
• Podnoszenia kompetencji i ciągłego dokształcania się.
• Postępowania wobec zwierząt zgodnie z ich dobrostanem i potrzebami.
• Porozumiewania się z właścicielami zwierzęcia.
• Porozumiewania się ze współpracownikami, organizacjami działającymi na rzecz zwierząt i lekarzem weterynarii lub groomerem, jeśli zachodzi taka potrzeba.
• Kierowania się zasadami etyki zawodowej obowiązującej w pracy ze zwierzętami.

Pracownik powinien mieć zdolność właściwego wykonywania zadań zawodowych i predyspozycje do rozwoju zawodowego. Dlatego wymaga się od niego odpowiednich kompetencji kluczowych. Zostały one zilustrowane w formie profilu (rys. 1) ukazującego ważność kompetencji kluczowych dla zawodu opiekun zwierząt domowych.

Rys. 1. Profil kompetencji kluczowych dla zawodu opiekun zwierząt domowych

Uwaga:

Wykaz kompetencji kluczowych opracowano na podstawie wykazu stosowanego w Międzynarodowym Badaniu Kompetencji Osób Dorosłych − projekt PIAAC (OECD).

Kompetencje zawodowe pracownika w zawodzie opiekun zwierząt domowych nawiązują do opisów poziomów Polskiej Ramy Kwalifikacji.

Opis zawodu, zadań zawodowych i wymagań kompetencyjnych może stanowić materiał informacyjny dla przygotowania (lub aktualizacji) opisów kwalifikacji wprowadzanych do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji (ZSK). Więcej informacji:

• Zintegrowany System Kwalifikacji: https://www.kwalifikacje.gov.pl
• Zintegrowany Rejestr Kwalifikacji: https://rejestr.kwalifikacje.gov.pl

Opiekun zwierząt domowych ma szansę na zatrudnienie w:

• hotelach i pensjonatach dla zwierząt,
• schroniskach i fundacjach,
• domach prywatnych.

Opiekun zwierząt domowych może też prowadzić działalność gospodarczą jako jednoosobowa firma w zakresie świadczenia usług na rzecz zwierząt, może także świadczyć usługi na zlecenie, np. jako cat-sitter ², dog-sitter ³ lub dog-walker ⁴.

Zawód opiekuna zwierząt domowych jest zawodem przyszłościowym, z uwagi na rosnącą świadomość właścicieli zwierząt oraz ich wymagania i coraz większe zapotrzebowanie na tego typu usługi.

Kształcenie

Obecnie (2018 r.) w ramach systemu edukacji zawodowej w Polsce nie prowadzi się kształcenia kandydatów do pracy w zawodzie opiekun zwierząt domowych w formach szkolnych.

Kompetencje zbieżne z wymaganymi w zawodzie opiekun zwierząt domowych można uzyskać:

• w technikum oraz szkole policealnej w zawodzie technik weterynarii,
• w szkołach wyższych na kierunkach związanych z: biologią, psychologią zwierząt, zootechniką, zwierzętami w rekreacji, edukacji i terapii.

Kwalifikacyjne kursy zawodowe (dla dorosłych) w zakresie kwalifikacji (RL.10 Prowadzenie chowu i inseminacji zwierząt i RL.11 Wykonywanie czynności pomocniczych z zakresu usług weterynaryjnych oraz kontroli nadzoru weterynaryjnego) właściwych dla zawodu technik weterynarii (mogą oferować:

• publiczne szkoły prowadzące kształcenie zawodowe,
• niepubliczne szkoły posiadające uprawnienia szkół publicznych, prowadzące kształcenie zawodowe,
• publiczne i niepubliczne placówki kształcenia ustawicznego, placówki kształcenia praktycznego, ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego,
• instytucje rynku pracy prowadzące działalność edukacyjno-szkoleniową,
• podmioty prowadzące działalność oświatową na podstawie ustawy Prawo przedsiębiorców.

Kompetencje właściwe dla ww. kwalifikacji potwierdzają Okręgowe Komisje Egzaminacyjne, po spełnieniu wymagań formalnych i zdaniu egzaminu (również w trybie eksternistycznym).

Szkolenie

W Polsce jest wiele instytucji szkoleniowych umożliwiających ukończenie kursu w zawodzie opiekun zwierząt domowych. Większość z nich to instytucje niepubliczne przyjmujące na kurs osoby z minimum średnim wykształceniem.

Opiekun zwierząt domowych może poszerzać wiedzę na szkoleniach w zakresie m.in.:

• prawidłowej opieki,
• komunikacji,
• behawioru,
• pierwszej pomocy przedweterynaryjnej.

Może także uczestniczyć w szkoleniach umożliwiających zdobycie wiedzy o konkretnych gatunkach. Szkolenia organizowane są zazwyczaj przez prywatne firmy.

Organizatorzy szkoleń poświadczają uzyskane przez uczestników kompetencje stosownymi certyfikatami lub zaświadczeniami.

Wynagrodzenie (2018 r.) osób pracujących w zawodzie opiekun zwierząt domowych wynosi od ok. 2500 zł do 3500 zł brutto miesięcznie w przeliczeniu na jeden etat. Stawki wynagrodzeń za pojedyncze usługi wynoszą: od 20 zł do 150 zł w przypadku opieki całodobowej nad zwierzęciem, od 10 zł do 50 zł w przypadku opieki nad psem podczas pojedynczego spaceru (stawka godzinowa). W przypadku okresu świątecznego lub w przypadku podjęcia się opieki nad zwierzęciem wymagającym specjalnej pielęgnacji, np. przewlekle chorego lub wykazującego wysoki stopień agresji czy lęku, stawka może być wyższa.

Wynagrodzenie jest jednak uzależnione od wielu czynników, m.in.:

• miejsca i formy pracy,
• konkurencji na rynku lokalnym,
• doświadczenia i kwalifikacji,
• długości czasu pracy,
• stanu zdrowia i stanu fizjologicznego zwierzęcia,
• konkretnego gatunku zwierząt i jego wielkości.

W zawodzie opiekun zwierząt domowych możliwe jest zatrudnienie osób niepełnosprawnościami. Warunkiem niezbędnym jest identyfikacja indywidualnych barier i dostosowanie technicznych i organizacyjnych warunków środowiska oraz stanowiska pracy do potrzeb zatrudnienia osób:

• z niewielką dysfunkcją kończyn górnych (05-R), która nie wyklucza wykonywania bardziej precyzyjnych czynności,
• z wadami i dysfunkcją wzroku (04-O), w przypadku możliwości skorygowania ich szkłami optycznymi lub soczewkami kontaktowymi,
• z dysfunkcją narządu słuchu (03-L) – pod warunkiem, że niepełnosprawność ta jest możliwa do skorygowania za pomocą aparatów słuchowych,
• z innymi rodzajami niepełnosprawności wynikającymi z chorób układu krążenia, oddechowego, pokarmowego, moczowo-płciowego i in. – pod warunkiem, że praca nie wymaga znacznego wysiłku fizycznego oraz/lub jest zorganizowana jest w taki sposób, aby pracownik miał możliwość regularnego przyjmowania leków i dokonywania niezbędnych zabiegów pielęgnacyjno-medycznych (np. zastrzyków insulinowych).