Operator kontroli bezpieczeństwa 541316

• Kontroler bezpieczeństwa.
• Pracownik kontroli.

W Międzynarodowym Standardzie Klasyfikacji Zawodów ISCO-08 odpowiada grupie:

• 5414 Security guards.

Według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD 2007):

• Sekcja N – Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca.

Notka metodologiczna

Opis informacji o zawodzie opracowano na podstawie:

• analizy źródeł (akty prawne, klasyfikacje krajowe, międzynarodowe) oraz źródeł internetowych,
• analizy opisu zawodu zamieszczonego w wyszukiwarce opisów zawodów na Wortalu Publicznych Służb Zatrudnienia,
• badań ankietowych prowadzonych w projekcie INFODORADCA+ w październiku 2018 r.,
• zebranych opinii od recenzentów, członków panelu ewaluacyjnego oraz zespołu ds. walidacji i jakości informacji o zawodach.

Autorzy i eksperci opiniujący

Zespół Ekspercki:

• Krzysztof Gosz – PBS sp. z o.o., Sopot.
• Anna Kaczorowska – PBS sp. z o.o., Sopot.
• Grzegorz Ptaszyński – Straż Miejska, Gdańsk.
• Daniel Rakowski – Ochrona Trzy Żagle, Gdańsk.

Zespół ds. walidacji i jakości informacji o zawodzie:

• Magdalena Jackman – PBS sp. z o.o., Sopot.
• Daria Siemińska – PBS sp. z o.o., Sopot.
• Agnieszka Skowrońska – PBS sp. z o.o., Sopot.
• Krzysztof Symela – Instytut Technologii Eksploatacji – PIB, Radom.
• Mirosław Żurek – Instytut Technologii Eksploatacji – PIB, Radom.

Recenzenci:

• Ewa Jasińska – Zespół Szkół Skórzano-Odzieżowych, Stylizacji i Usług, Radom.
• Beata Służalska – Społeczna Akademia Nauk, Kielce.

Panel ewaluacyjny – przedstawiciele partnerów społecznych:

• Leszek Lesiński – Szkoła Policealna dla Dorosłych, Białystok.
• Grażyna Mrozińska-Hotloś – Zespół Szkół Elektronicznych, Lublin.

Data(rok) opracowania opisu informacji o zawodzie: 2019 r.

Operator kontroli bezpieczeństwa pracuje w wewnętrznych służbach ochrony oraz w firmach zajmujących się obsługą i bezpieczeństwem obiektów chronionych, m.in. portów lotniczych, składów celnych, portów morskich. Praca związana jest z kontrolą bezpieczeństwa pasażerów, bagażu kabinowego, rejestrowanego, towarów cargo ¹.

Opis pracy

Operator kontroli bezpieczeństwa wykonuje pracę o charakterze usługowym, mającą na celu zapewnienie bezpieczeństwa osób przebywających i pracujących na terenie obiektów chronionych, a także dbanie o bezpieczeństwo mienia poprzez kontrolowanie ruchu osobowego oraz ruchu pojazdów na terenie podległym ochronie.

Osoba w tym zawodzie wykonuje pracę mającą na celu zapewnienie bezpieczeństwa poprzez kontrolowanie bagażu kabinowego i rejestrowanego pasażerów oraz zabezpieczanie dostępu do obiektów i obszarów chronionych. W szczególnych przypadkach praca operatora kontroli bezpieczeństwa obejmuje także kontrolowanie przesyłek towarów-cargo.

Sposoby wykonywania pracy

Praca operatora kontroli bezpieczeństwa polega m.in. na:

• kontrolowaniu ruchu osób ³ na terenie obiektów podlegających ochronie,
• sprawdzaniu wnoszonych i wynoszonych przedmiotów na teren i z terenu chronionego,
• weryfikowaniu zawartości bagażu i przesyłek, towaru-cargo,
• obsługiwaniu bramek wykrywających metal,
• obsługiwaniu ręcznego wykrywacza metali,
• podejmowaniu działań zgodnie z procedurami i instrukcjami na wypadek zaistniałych zdarzeń,
• prowadzeniu wymaganej dokumentacji (np. książka wejścia-wyjścia, gospodarka kluczami ², dziennik zmiany, książka służb ⁴ itp.),
• organizowaniu stanowiska pracy zgodnie z zasadami BHP, ochrony ppoż. i ergonomii.

Więcej szczegółowych informacji znajduje się w sekcjach: 3.1. Zadania zawodowe oraz 3.2, 3.3 i 3.4. Kompetencje zawodowe.

Warunki pracy

Miejscem pracy operatora kontroli bezpieczeństwa są głównie obiekty zamknięte z wydzielonymi pomieszczeniami lub stanowiskami. Operator kontroli bezpieczeństwa pracuje w pozycji stojącej oraz siedzącej. Pracuje zarówno w budynku, jak i na wolnym powietrzu. W przypadku budynków są to pomieszczenia ze sztucznym oświetleniem. Na powietrzu pracuje przy oświetleniu naturalnym, jak i sztucznym, w zależności od pory dnia.

Więcej informacji znajduje się w sekcji: 4.1. Możliwości podjęcia pracy w zawodzie.

Wykorzystywane maszyny i narzędzia pracy

Operator kontroli bezpieczeństwa w działalności zawodowej wykorzystuje m.in.:

• komputer z typowym oprogramowaniem biurowym oraz specjalistycznym wspomagającym prowadzenie kontroli ludzi i przedmiotów,
• środki łączności: telefon stacjonarny, telefon komórkowy, radiotelefon,
• urządzenie RTG do kontroli przesyłek i bagażu,
• bramkę wykrywającą metal,
• skaner ciała,
• ręczny wykrywacz metalu.

Organizacja pracy

Operator kontroli bezpieczeństwa, w zależności od miejsca pracy, wykonywanych zadań i liczby zatrudnionych pracowników w danej instytucji, może wykonywać pracę indywidualnie lub w zespole. Kontakt z innymi członkami zespołu odbywa się najczęściej w formie ustnej bądź korespondencyjnie (zazwyczaj poczta elektroniczna). Organizacja pracy uzależniona jest również od stopnia specyfiki oraz przeznaczenia obsługiwanego obiektu.

Praca może odbywać się w trybie jedno-, dwu- lub trzyzmianowym, z dopuszczalnym czasem pracy 12 godzin, z zachowaniem miesięcznego okresu rozliczenia. W większości instytucji praca operatora kontroli bezpieczeństwa odbywa się w trybie ciągłym, w tym w niedzielę i święta. Praca nie wymaga częstych wyjazdów.

Zagrożenia mające wpływ na bezpieczeństwo pracy człowieka

Operator kontroli bezpieczeństwa wykonując swoje obowiązki służbowe narażony jest m.in. na:

• stres psychiczny, którego przyczyną jest odpowiedzialność za dozorowany obiekt i bezpośredni kontakt z klientem,
• agresję ze strony osób kontrolowanych,
• zagrożenia związane z atakiem terrorystycznym,
• promieniowanie rentgenowskie w związku z pracą z urządzeniami RTG do kontroli przesyłek i bagażu,
• osłabienie wzroku, którego przyczyną jest praca przy komputerze, monitorze, RTG bagażu oraz nieodpowiednie oświetlenie.

Do występujących w zawodzie chorób można zaliczyć:

• choroby narządu wzroku,
• choroby zwyrodnieniowe kręgosłupa.

Wymagania psychofizyczne

Dla pracownika wykonującego zawód operator kontroli bezpieczeństwa ważne są:

w kategorii wymagań fizycznych

• sprawność narządu wzroku,
• sprawność narządu słuchu,
• ogólna wydolność fizyczna,
• sprawność układu mięśniowego,
• sprawność układu oddechowego;

w kategorii sprawności sensomotorycznych

• zręczność rąk i palców,
• koordynacja wzrokowo-ruchowa,
• spostrzegawczość,
• ostrość wzroku,
• rozróżnianie barw,
• ostrość słuchu,
• refleks;

w kategorii sprawności i zdolności

• zdolności organizacyjne,
• zdolność do podzielności uwagi i spostrzegawczości,
• zdolność do samodzielnego podejmowania decyzji,
• łatwość przechodzenia z jednej czynności do drugiej,
• predyspozycje do pracy w szybkim tempie,
• uzdolnienia rachunkowe,
• dobra pamięć;

w kategorii cech osobowościowych

• dokładność,
• odporność na stres,
• odpowiedzialność,
• rzetelność,
• sumienność,
• samodzielność,
• samokontrola,
• komunikatywność,
• uprzejmość,
• asertywność.

Więcej informacji znajduje się w sekcjach: 3.5. Kompetencje społeczne; 3.6. Profil kompetencji kluczowych dla zawodu.

Wymagania zdrowotne

Do wykonywania zawodu operator kontroli bezpieczeństwa wymagany jest dobry stan zdrowia, potwierdzony badaniem lekarskim wynikającym ze stosunku pracy, stwierdzającym brak przeciwwskazań do pracy jako operatora kontroli bezpieczeństwa.

Przeciwwskazaniami do wykonywania zawodu są m.in.:

• niektóre choroby psychiczne,
• wady wzroku i słuchu, niepoddające się korekcji,
• znaczna dysfunkcja kończyn dolnych i górnych.

Więcej informacji znajduje się w sekcji:4.4. Możliwości zatrudnienia osób niepełnosprawnych w zawodzie.

Wykształcenie niezbędne do podjęcia pracy w zawodzie

Obecnie (2018 r.) do podjęcia pracy w zawodzie operator kontroli bezpieczeństwa preferowane jest wykształcenie średnie w zawodzie szkolnym pokrewnym, np. technik ochrony fizycznej osób i mienia.

Tytuły zawodowe, kwalifikacje i uprawnienia niezbędne/preferowane do podjęcia pracy w zawodzie

Pracę w zawodzie operator kontroli bezpieczeństwa może wykonywać również osoba, która:

• została przyuczona do zawodu,
• uzyskała doświadczenie w trakcie pracy,
• odbyła szkolenie zorganizowane w miejscu pracy lub w wyspecjalizowanym ośrodku szkoleniowym w zakresie obowiązków pracownika ochrony fizycznej.

Podjęcie pracy w zawodzie operator kontroli bezpieczeństwa ułatwia:

• dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe w szkolnym pokrewnym zawodzie technik ochrony fizycznej osób i mienia,
• świadectwo potwierdzające kwalifikację MS.03 Ochrona osób i mienia, wyodrębnioną w zawodzie technik ochrony fizycznej osób i mienia.

Dodatkowymi atutami przy zatrudnieniu w zawodzie operator kontroli bezpieczeństwa mogą być między innymi:

• suplementy Europass (w języku polskim i angielskim) do dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe, wydawane na prośbę zainteresowanego przez Okręgowe Komisje Egzaminacyjne,
• zaświadczenie o wpisie na listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej ⁵,
• legitymacja osoby dopuszczonej do posiadania broni obiektowej „B” ⁶, jeżeli wymaga tego specyfika pracy,
• zaświadczenie o ukończeniu kursu potwierdzającego przygotowanie teoretyczne i praktyczne w zakresie samoobrony oraz technik interwencyjnych ⁷,
• ważny certyfikat operatora kontroli bezpieczeństwa (wydawany przez Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego) – jeżeli wymaga tego specyfika pracy.

Więcej informacji znajduje się w sekcji: 4.2. Instytucje oferujące kształcenie, szkolenie i/lub potwierdzanie kompetencji w ramach zawodu.

Możliwości rozwoju zawodowego i awansu

Nowozatrudniony pracownik bez doświadczenia w zawodzie operator kontroli bezpieczeństwa zaczyna pracę jako asystent operatora. Następnie może awansować na stanowisko, na którym ponosi osobistą odpowiedzialność za realizację zadań kontrolnych (nazwa stanowiska jest uzależniona od wielkości oraz specyfiki danej instytucji).

Kolejnym etapem rozwoju kariery operatora kontroli bezpieczeństwa jest awans na stanowisko związane z zarządzaniem oraz nadzorem nad zespołem zajmującym się kontrolą bezpieczeństwa w danym obiekcie/instytucji. Na tym stanowisku wymagane jest na ogół wyższe wykształcenie.

Możliwość dalszego rozwoju zawodowego można uzyskać poprzez:

• ukończenie studiów I oraz II stopnia np. na kierunku bezpieczeństwo narodowe, bezpieczeństwo wewnętrzne,
• uczestniczenie w specjalistycznych kursach i szkoleniach z zakresu samoobrony, obsługi urządzeń kontrolnych, cyberbezpieczeństwa,
• rozszerzenie swoich kompetencji zawodowych poprzez podejmowanie kształcenia lub szkolenia w zawodach pokrewnych.

Możliwości potwierdzania kompetencji

Obecnie (2018 r.) w zawodzie operator kontroli bezpieczeństwa nie ma możliwości potwierdzania kompetencji zawodowych w ramach edukacji formalnej i pozaformalnej.

Okręgowe Komisje Egzaminacyjne oferują możliwość potwierdzania kompetencji zawodowych przydatnych w zawodzie operator kontroli bezpieczeństwa, wchodzących w skład zawodu szkolnego pokrewnego technik ochrony fizycznej osób i mienia, w zakresie kwalifikacji MS.03 Ochrona osób i mienia.

Więcej informacji można uzyskać w Bazie Usług Rozwojowych https://uslugirozwojowe.parp.gov.ploraz Zintegrowanym Rejestrze Kwalifikacji https://rejestr.kwalifikacje.gov.pl

Osoba zatrudniona w zawodzie operator kontroli bezpieczeństwa może rozszerzać swoje kompetencje zawodowe w zawodach pokrewnych:

Pracownik w zawodzie operator kontroli bezpieczeństwa wykonuje różnorodne zadania, do których należą w szczególności:

• Z1 Monitorowanie ruchu osób wchodzących i wychodzących z obiektów chronionych zgodnie z procedurami.
• Z2 Współpracowanie ze Służbą Celno-Skarbową oraz ze Strażą Graniczną w zakresie określonym w regulaminach.
• Z3 Weryfikowanie zawartości bagażu kabinowego oraz rejsowego przed wejściem na pokład środka komunikacji.
• Z4 Weryfikowanie zawartości przesyłek towarowych zgodnie z procedurami obowiązującymi dla danego rodzaju transportu.
• Z5 Kontrolowanie dostępu i bezpieczeństwa pojazdów na terenie obiektów chronionych.
• Z6 Kontrolowanie bezpieczeństwa pasażerów komunikacji publicznej w oparciu o system monitoringowy.
• Z7 Kontrolowanie dostępu do obiektów i obszarów chronionych.
• Z8 Powiadamianie odpowiednich służb o sytuacjach mogących zagrażać bezpieczeństwu osób i mienia w obiektach chronionych.
• Z9 Informowanie przełożonych o wszystkich istotnych zdarzeniach mających wpływ na bezpieczeństwo obiektu i przebywających w jego obrębie osób.

Kompetencja zawodowa Kz1: Kontrola ruchu osobowego w obiektach chronionych obejmuje zestaw zadań zawodowych Z1, Z2, do realizacji których wymagane są odpowiednie zbiory wiedzy i umiejętności.

Kompetencja zawodowa Kz2: Kontrola ruchu bagażowego, towarowego i pojazdów w obiektach wymagających szczególnej ochrony obejmuje zestaw zadań zawodowych Z3, Z4, Z5, do realizacji których wymagane są odpowiednie zbiory wiedzy i umiejętności.

Kompetencja zawodowa Kz3: Dbanie o bezpieczeństwo pasażerów i personelu pracującego na terenie terminala obejmuje zestaw zadań zawodowych Z6, Z7, Z8, Z9, do realizacji których wymagane są odpowiednie zbiory wiedzy i umiejętności.

Pracownik w zawodzie operator kontroli bezpieczeństwa powinien posiadać kompetencje społeczne niezbędne do prawidłowego i skutecznego wykonywania zadań zawodowych.

W szczególności pracownik jest gotów do:

• Ponoszenia odpowiedzialności za kontrolowanie ruchu przemieszczających się osób do i z obiektów oraz obszarów chronionych, a także za kontrolowanie bagażu.
• Współpracowania pod kierunkiem przełożonego, w zorganizowanych warunkach, w zakresie kontrolowania ruchu osób i bagażu.
• Podnoszenia swoich kompetencji zawodowych w kontekście zmian prawnych, nowych rozwiązań technicznych i zagrożeń wynikających ze specyfiki pracy w zakresie kontroli bezpieczeństwa.
• Oceniania działań, w których uczestniczy i ponoszenia odpowiedzialność za ich skutki.

Pracownik powinien mieć zdolność właściwego wykonywania zadań zawodowych i predyspozycje do rozwoju zawodowego. Dlatego wymaga się od niego odpowiednich kompetencji kluczowych. Zostały one zilustrowane w formie profilu (rys. 1) ukazującego ważność kompetencji kluczowych dla zawodu operator kontroli bezpieczeństwa.

Rys. 1. Profil kompetencji kluczowych dla zawodu operator kontroli bezpieczeństwa

Uwaga:

Wykaz kompetencji kluczowych opracowano na podstawie wykazu stosowanego w Międzynarodowym Badaniu Kompetencji Osób Dorosłych − projekt PIAAC (OECD).

Kompetencje zawodowe pracownika w zawodzie operator kontroli bezpieczeństwa nawiązujądo opisów poziomów Polskiej Ramy Kwalifikacji.

Opis zawodu, zadań zawodowych i wymagań kompetencyjnych może stanowić materiał informacyjny dla przygotowania (lub aktualizacji) opisów kwalifikacji wprowadzanych do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji (ZSK). Więcej informacji:

• Zintegrowany System Kwalifikacji: http://kwalifikacje.gov.pl
• Zintegrowany Rejestr Kwalifikacji: https://rejestr.kwalifikacje.gov.pl

Operator kontroli bezpieczeństwa może ubiegać się o pracę m.in. w:

• portach lotniczych,
• składach celnych,
• portach morskich,
• muzeach,
• sądach, prokuraturze,
• przedsiębiorstwach prywatnych,
• budynkach administracji państwowej.

Obecnie (2019 r.) według Barometru zawodów zapotrzebowanie na pracowników wykonujących zawód operator kontroli bezpieczeństwa jest zrównoważone i kształtuje się na stałym poziomie.

Kształcenie

Obecnie (2018 r.) w ramach systemu kształcenia zawodowego w Polsce nie przygotowuje się kandydatów do pracy w zawodzie operator kontroli bezpieczeństwa.

Kompetencje przydatne do wykonywania zawodu operator kontroli bezpieczeństwa można uzyskać podejmując:

• kształcenie w szkole policealnej, w zawodzie szkolnym pokrewnym technik ochrony fizycznej osób i mienia,
• szkolenie w ramach kwalifikacyjnego kursu zawodowego w zakresie kwalifikacji MS.03 Ochrona osób i mienia, w zawodzie szkolnym pokrewnym technik ochrony fizycznej osób i mienia.

Kształcenie w zakresie kwalifikacyjnego kursu zawodowego (dla dorosłych) mogą prowadzić:

• publiczne szkoły prowadzące kształcenie zawodowe,
• niepubliczne szkoły posiadające uprawnienia szkół publicznych, prowadzące kształcenie zawodowe,
• publiczne i niepubliczne placówki kształcenia ustawicznego, placówki kształcenia praktycznego, ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego,
• instytucje rynku pracy prowadzące działalność edukacyjno-szkoleniową,
• podmioty prowadzące działalność oświatową na podstawie ustawy Prawo przedsiębiorców.

Kwalifikację wyodrębnioną w zawodzie szkolnym pokrewnym technik ochrony fizycznej osób i mienia potwierdzają (również w trybie eksternistycznym) Okręgowe Komisje Egzaminacyjne.

Szkolenie

Operator kontroli bezpieczeństwa kształcony jest w formie kursów. Kandydat do wykonywania zawodu powinien być wpisany na listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej oraz posiadać dokumentację, potwierdzającą ukończenie kursu operatora kontroli bezpieczeństwa.

Od 2014 Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego uregulował przeprowadzanie egzaminów dla kandydatów na operatorów kontroli bezpieczeństwa, oraz powoływanie Komisji egzaminacyjnej do przeprowadzania egzaminów dla kandydatów na operatorów kontroli bezpieczeństwa.

Kursy szkoleniowe dla operatorów kontroli bezpieczeństwa organizują:

• pracodawcy, na własne potrzeby (dla kandydatów do pracy i pracowników),
• producenci urządzeń alarmowych oraz monitoringu,
• firmy szkoleniowe zajmujące się organizacją kursów dla kadry technicznej, biorącej udział w obsłudze systemów zabezpieczeń.

Przykładowo tematyka szkoleń może dotyczyć:

• nowych technologii systemów zabezpieczeń,
• samoobrony,
• komunikacji interpersonalnej oraz technik negocjacyjnych.

Organizatorzy tych szkoleń potwierdzają uzyskane przez uczestników kompetencje stosownymi certyfikatami/zaświadczeniami.

Obecnie (2018 r.) wynagrodzenie osób pracujących w zawodzie operator kontroli bezpieczeństwa jest zróżnicowane i wynosi najczęściej od 2200 zł do 3500 zł brutto miesięcznie w przeliczeniu na jeden etat.

Poziom wynagrodzeń miesięcznych brutto kształtuje się przy tym (ramowo) następująco:

• w przypadku osób bez doświadczenia w zakresie od 2200 zł do 2500 zł,
• po kilku latach pracy, uzyskaniu pewnego doświadczenia, w przedziale od 2500 zł do 3500 zł.

Na wysokość wynagrodzenia najczęściej mają wpływ:

• wielkość i rodzaj firmy,
• wykształcenie, wiedza i umiejętności pracownika,
• staż pracy,
• region zatrudnienia,
• sytuacja na lokalnym rynku pracy.

W zawodzie operator kontroli bezpieczeństwa aktualnie nie jest możliwe zatrudnienie osób z niepełnosprawnościami.

W świetle obowiązujących obecnie przepisów (2018 r.) operator kontroli bezpieczeństwa musi legitymować się wpisem na listę kwalifikowanych pracowników ochrony i tym samym spełniać wymogi zdrowotne określone przepisami szczególnymi w ustawie o ochronie osób i mienia.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi, osoba ubiegająca się o wpis na listę kwalifikowanych pracowników ochrony składa oświadczenie, że nie jest osobą niepełnosprawną w rozumieniu przepisów ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych lub nie posiada orzeczenia o inwalidztwie lub niezdolności do pracy wydanego przez właściwy organ rentowy albo przedstawia dokumenty potwierdzające orzeczony stopień niepełnosprawności, inwalidztwa lub niezdolności do pracy.